سودجویی ها و رانت خواری‏ هایی که خروجی آن آلودگی محیط شهری و نادیده‏ گرفتن استانداردهای حیاتی و به خطر انداختن میراث های طبیعی و ایمنی زیست مردمی است، باید به گونه ای منطقی و در فرآیند برنامه ریزی و زمان بندی شده، متناسب با توان اقتصادی مردم و توسعه ی اجتماعی – اقتصادی متوقف شوند.

نسخه‌ی چاپی (پی دی اف)

محیط زیست طبیعی

محیط زیست طبیعی و مصنوع در ایران، مانند همه جای جهان، و البته گاه شدیدتر و آزارنده تر، از آسیب های زیست محیطی در کره ی زمین اثر پذیرفته است. این آسیب‏ها نیز به باور ما عمدتاً ناشی از بهره کشی سودجویانه از طبیعت است که کشورهای کاپیتالیستی پیشرفته و کشورهایی که در مقام رشد واکنشی برآمده اند. مسئولیت اصلی آن را بر عهده داشته اند. ایالات متحده آمریکا سال ها است که از همکاری برای نجات جهان از آفات و آسیب‏ های مربوط به آلودگی و گرم شدگی طفره می رود. سایر کشورهای سرمایه داری پیشرفته و تازه صنعتی شده نیز به نوبه ی خود در دست اندازی به طبیعت و آسوده سازی فضای زندگی در همه ی جهان مشارکت داشته اند و از همکاری لازم و صرف هزینه برای نجات سرباز زده اند. امروز ایالات متحده آشکارا برتری مطلق منافع خود را نسبت به مسئولیت خود برای حفاظت از محیط زیست و نسبت به پشتیبانی از حقوق انسانی اعلام کرده است .

با این وصف در کشور ما محیط زیست طبیعی و مصنوع به شدت در معرض آسیب های ناشی از دست اندازی و بی توجهی به حقوق مردمی قرار دارد. سودجویی های عوامل و سازمان های صاحب قدرت اقتصادی و سیاسی و نظامی موجب شده است که اراضی کشاورزی، مرتعی و جنگلی و کویری و منابع طبیعی در همه جا دستخوش تملک و تخریب و ساختمان سازی های بی‏ رویه و تغییر کاربری قرار گیرند. زیر ساخت های ذخیره ی آب، سدسازی، آب رسانی کشاورزی، راه و ارتباطات، شهرسازی، انرژی و جز آن تحت تأثیر انباشت سرمایه ی انحصاری سرمایه دارانه ی ویژه در ایران و تحت تأثیر سودجویی های پیمان کاری های در خدمت توسعه ی بهره ور اقتصادی قرار نگرفته اند.

آلودگی شدید کلان شهرها و حتی شهرهای متوسط، که در جهان رکوردار شده است، ناایمنی کشتارگرانه ی راه ها و سفرها و از بین رفتن ساز و کارهای پایدار به طور اساسی ناشی از سودجویی صاحبان قدرت خصوصی و دولتی است. اما در عین حال از سوی دستگاه های تبلیغاتی حاکمیت تلاش می شود نقش پایین بودن فرهنگ زیست محیطی جامعه به نادرست بزرگ جلوه داده شود تا مردمی را که دارایی و محیط شان رو به نابودی است مقصر اصلی جلوه دهند. ما به عمومی کردن آموزش های زیست محیطی از راه پذیرفتن این باور که این سرزمین متعلق به همگان است، باور داریم. به همین دلیل خاطر نشان می کنیم که حفاظت از محیط زیست طبیعی و مصنوع می باید حتماً از طریق برنامه ریزی های جامع توسعه ی همگانی، امنیت مردم، کاهش آسیب ناشی از بلایای طبیعی و با مشارکت های مردمی، پیگیری شود و دولت‏ها وادار به جدی گرفتن حمایت و حفاظت از محیط زیست طبیعی و مصنوع ، به خصوص در مورد زیر ساخت ها شوند.

بهانه های دروغین دفاع از رشد اقتصادی و سرمایه گذاری، همان گونه که در مورد مبارزه با فسادهای مالی و اداری باید کاملاً کنار گذاشته شود، در مورد محیط زیست، دست بردن در طبیعت، زندگی جمعی، استانداردهای ایمنی و حراست از میراث های طبیعی و جز آن نیز باید کاملاً از تبدیل شدن به دست آویز برای ادامه ی بهره کشی از محیط مبرا بماند. سودجویی ها و رانت خواری‏ هایی که خروجی آن آلودگی محیط شهری و نادیده‏ گرفتن استانداردهای حیاتی و به خطر انداختن میراث های طبیعی و ایمنی زیست مردمی است، باید به گونه ای منطقی و در فرآیند برنامه ریزی و زمان بندی شده، متناسب با توان اقتصادی مردم و توسعه ی اجتماعی – اقتصادی متوقف شوند. از نمونه‏ های اساسی در این مورد خودرو سازی و استفاده از خودروی شخصی و رشد نیافتگی حمل و نقل عمومی در سفرهای شهری و برون شهری، ساختمان سازی ناموزون و نالازم و سدسازی هایی است که جملگی بر بنیاد سودهای کلان و فوق عادی و چه بسا سهم‏گیری و جا به جایی پنهان منابع مالی و پولی در سیستم بانکی و تولیدی، شهرها و روستاها را به ازدحام و آلودگی کشانده اند. راه حل های جزئی و سطحی در برابر این قدرت سود و سرمایه راه به جایی نمی برند. نجات زندگی شهری باید با همکاری همگانی و مداخله ی دولتی مردم سالار و مستقل برای کنترل انحصاری و نامتعادل در جامعه و اقتصاد صورت گیرد. نجات زندگی مردم با کوتاه کردن فوری دست همه ی دست اندازان به طبیعت، جنگل ها، مراتع، حرایم راه ها، مسیل ها و جز آن است، از سوی هر مؤسسه و قدرت و شخصیت که باشد. و البته این جز با دگرگونی و دموکراتیزه کردن ساختار و قدرت میسر نیست.

راه حل‏های ما برای احیای محیط زیست و نجات زیست انسانی بحران‏ زده کنونی در کشورمان عبارتند از:
ایجاد و تقویت تشکل و نهادهای مردمی مبتنی دموکراسی مشارکتی جهت اداره، حراست و نظارت بر منابع طبیعی زیست – بوم کشور، مهم ترین عامل پابرجایی محیط زیست جامعه خواهند بود.
باز پس گیری فوری دارایی های طبیعی تملک شده شامل جنگل ها، مراتع، حرایم، کوهستان ها، املاک و اموال عمومی شهری و جز آن در سراسر کشور.
عوامل آلوده کننده در جریان تولیدهای صنعتی و کشاورزی باید طی برنامه زمان بندی کنترل و بهسازی شوند. تاوان بهسازی محیط زیست را نباید کارگران ودیگر کارکنان کشور به صورت بیکار شدن بدهند، بلکه هزینه ی آن باید از راه باز توزیع درآمد ثروت و سیاست های ویژه تأمین شود.
بار فشارهای جمعیتی که شهرها را با سرریز و آلودگی همراه می کند، می تواند و باید از طریق ایجاد شهرهای اقماری و جدیدِ مجهز و برخوردار از خدمات زیستی و دسترسی امن و آسان و از راه توزیع موزون و منطقی سرمایه گذاری ها در همه ی نقاط کشور و رها شدن از چنگ و بال ناموزونی تحمیلی نظام سرمایه داری شکل بگیرد.
توسعه ی پایدار باید در دستور کار برنامه ریزی کشور قرار گیرد. باید در طرح های عمرانی تجدید نظر اساسی صورت بگیرد و شماری از طرح های به ظاهر مفید اما مخرب جای خود را به طرح هایی بدهند که تولید به ویژه تولید کشاورزی بهره ور را در کنار رفاه همگانی و پایدار حمایت می کنند.
طرح های صرفه جویی در مهار و مصرف آب و مصرف انرژی باید اولویتی جدی بیابند.
طرح های کارآمد کردن جامع (و نه سود محور) نیروی انسانی، طرح‏های پشتوانه ی تولید مواد غذایی لازم، بی آنکه به خاک و منابع طبیعی آسیب برسانند و طرح های تولید صنعتی ای که می توانند زمینه ساز مصارف داخل و صادرات متناسب و به اندازه و با دوام باشند و هیچ ناسازگاری نیز با محیط زیست طبیعی و مصنوع نداشته باشند باید هر چه زودتر جایگزین طرح هایی بشوند که تاکنون به فربه‏ سازی مقاطعه کاران و پشتوانه سازی برای سودهای انحصاری یاری رسانده اند.
اقدام در راه ایمن سازی زندگی فردی و اجتماعی در مقابله با بلایای طبیعی و انواع حوادث، کاهش آلودگی ها، بهره برداری متناسب و پایدار از منابع طبیعی و حفاظت از گونه های گیاهی و جانوری.
قبول تعهدات سالم بین المللی در این زمینه ها و از همه مهم تر مبارزه با قلدری های حاکم جهانی و منطقه ای که از نظر ما از ضروری ترین اقدامات زیست محیطی به شمار می آیند.