سندیکای کارگران شرکت واحد دارای دو رسانه است: پیک سندیکا و یک کانال تلگرامی به نام “سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه”. برای داشتن تصویر و ارزیابی بهتری از وضعیت کنونی سندیکا می توان این دو رسانه را مورد بررسی قرار داد.

 

—————————————————————

بررسی کانال تلگرامی و نقدی کوتاه و مشفقانه

سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه در سال 1347 شامل چهار سندیکای رانندگان، کمک راننده ها (رکابدارها)، تعمیرکاران یا مکانیك‌ها، بلیط فروش‌های شرکت واحد تشکیل شد و مانند دیگر تشکل‌های کارگریِ آن دوران زیر نظارت و دخالت گاه کم و گاه بیشتر دستگاه های حراست و امنیتی وقت به شکلی کج‌دار و مریز در راستای منافع کارگران فعالیت می‌کرد. این سندیکا بعد از انقلاب بهمن 1357 جانی تازه یافت اما متاسفانه، همانطور که سرنوشت دیگر سندیکای کارگری بود، در سال 1362 به کلی از هر نوع فعالیت و حرکتی بازماند و به محاق رفت. اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد نسیم کم جان اصلاحات وزیدن گرفته بود و اعتراض‌ها و فعالیت‌های صنفی و تحرکات کارگری که هیچگاه متوقف نشده‌بود می رفت که جانی تازه بگیرد. اضافه بر بهبود مزد و شرایط کار، حق ایجاد تشکل مستقل کارگری مطالبه ی بسیار مهم دیگری بود که کارگران در این دوره بر آن پافشاری می‌کردند. مطالبه‌ای که بر اساس شرایط ویژه‌ی و تجربه‌های پیشین کارگران ایران و تجربه‌ها و دستاوردهای جهانی طبقه کارگر تبلور خود را در برپایی سندیکاها و یا احیا و بازگشایی سندیکاهای سرکوب شده و به محاق رفته می‌یافت. سرانجام طی یک فرایند پر فراز و نشیب و چندساله، که با آموزش مداوم قانون و حقوق کار و اساسنامه و شیوه کار سندیکایی همراه بود، توسط هیات موسس احیا و باز گشایی سندیکا و در یک جمعه گرم بهاری ” مجمع عمومی” سندیکای کارگران شرکت واحد برگزارشد. در‌این مجمع که در حضور (اگر نگوییم در محاصره) سنگین پلیس و عوامل امنیتی برگزار شد حدود 4000 تن از رانندگان و دیگر کارکنان این بنگاه شرکت کرده اساسنامه سندیکا را تصویب و اعضای اصلی و علی البدل هیات مدیره‌ی نوزده نفره را برگزیدند. به این ترتیب، با بهره گیری درست از آموزه‌ها و تجربه‌های گذشته و میراث چهارسندیکای قدیمی و منطبق با عرف سندیکاها، سندیکای کارگران شرکت واحد دوباره رسمیت یافت و مدت کوتاهی هم بسیار خوش درخشید.
اما متاسفانه این درخشش چندان دیرپا نبود. در حالیکه هنوز پایه های سندیکا در میان کارگران شرکت واحد (بدنه سندیکا) محکم نشده و نفوذ سازمانی و روابط سندیکایی در میان رانندگان و دیگر کارکنان این شرکت قوام نیافته بود، در پاییز و زمستان 1384، رانندگان شرکت واحد به رهبری معنوی سندیکا درگیر دو اعتصاب بزرگ شدند، و سپس سرکوب شدید و کم سابقه‌ای توسط پلیس امنیت رخ داد و بازداشت های گسترده و پس از آن دوران فترت.

به هر حال 14 سال از آن رویدادها گذشته است. کل جامعه، هیات مدیره و بدنه این سندیکا فراز و فرودها و فشارها و محرومیت‌های قابل توجهی را از سر گذرانده‌اند. وجود سرکوب و فشارهای پلیسی به تنهایی نمی تواند توجیه کننده وضع موجود باشد. در این فاصله و در همین شرایط شماری تشکل و نهادهای مردمی شکل گرفته، رشدکرده و دستآوردهایی هم داشته‌اند. تشکل ها و نهادهایی هم، به دلیل قرار گرفتن در معرض فشار و سرکوب پلیس و اضافه بر آن نداشتن درکی درست از شرایط و شاید ندانستن شیوه ی کار، و به تبع آن انتخاب روش ها و راهکارهای نامناسب با شرایط و یا بکلی نادرست و حتا گاه انتخاب نادرست مخاطب هایی که هدف نوشته ها و تبلیغات آن ها بوده اند، نتوانسته‌اند رشدی در خور ملاحظه داشته و در محیط خود و بستر مبارزه طبقاتی بطور مثبت اثرگذار باشند.
سندیکای کارگران شرکت واحد، به دلیل قرار گرفتن در موقعیت و شرایط خاص، در این دوره بسیار مورد توجه رسانه ها و بخصوص فعالان جنبش کارگری قرار گرفته‌است. با مد نظر قراردادن انواع مطالبات موجود در این بنگاه و مطالباتی که در رسانه های سندیکا مطرح شده، شیوه و میزان تحرکات و فعالیت های این سندیکا، که بیشتر خیابانی بوده و جنبه عمومی داشته اند، و با نگاه به وظیفه اصلی یک سندیکای کارگری یعنی سازماندهی بخش هایی از طبقه و مقایسه آن با میزان نفوذ و توان واقعی این سندیکا در بدنه کارگری و بسیج آن، به نظر می رسد سندیکای واحد ضمن این که موفقیت و دستآوردهایی هم داشته جزو آن دسته از تشکل ها و نهادهایی قرار می گیرد که متاسفانه در بازه زمانی گفته شده رشدی نداشته و به عکس دچار رکود و افت بوده اند.

سندیکای واحد دارای دو رسانه است: پیک سندیکا و یک کانال تلگرامی به نام “سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه”. برای داشتن تصویر و ارزیابی بهتری از وضعیت کنونی سندیکا می توان این دو رسانه را مورد بررسی قرار داد.

یک – “پیک سندیکا”:
كه بولتن داخلی سندیکاست که در شرایط مطلوب علی القاعده باید به صورت کاغذی بین اعضا و دیگر رانندگان و کارکنان شرکت واحد توزیع گردد ولی امروزه به نظر می رسد فقط در فضای مجازی قابل دسترسی باشد. انتشار پیک سندیکا تاکنون دو مرحله داشته است. مرحله اول شش شماره و تا قبل از سال 1394 منتشر شده است. مرحله دوم از اوایل سال 94 به این ترتیب نشر یافته:

نوع کاغذی پیک سندیکا به لحاظ قطع و اندازه و تعداد صفحات بسیار خوب و مناسب است و به راحتی می تواند میان رانندگان و کارگران توزیع و خوانده شود. به لحاظ محتوایی و نوع مطالب نیز در کل خوب و مناسب است: مطالب تحلیلی کوتاه، اخبار بخش های مختلف شرکت و پوشش خبری تحرکات و اعتراض های کارگران. البته جای مطالب آموزشی و همچنین گزارش نشست ها و کارکرد بخش های مختلف تشکیلات سندیکا در پیک آن خالیست. فاصله زمانی بین شماره ها، چگونگی انتشار(کاغذی و یا فضای مجازی) و این نکته که در مجموع 9 شماره در مدت 4 سال منتشر شده نشان دهنده این‌است که همواره با حاشیه ها و همچنین کمبود نیرو مواجه بوده است.

دو – کانال تلگرامی:
سندیکای کارگری یک تشکل و نهاد توده ای/ طبقاتی است که کارگران به منظور دستیابی به منافع و حقوق مشترک صنفی و طبقاتی خود و رسیدن به زندگی بهتر به آن روی می آورند. در واقع امر سندیکا ابزاری برای دفاع جمعی از منافع وحقوق مشترک کارگران در چارچوب ساختار موجود. کارگران برمبنای داشتن منافع مشترک ناشی از اشتغال در یک واحد صنعتی یا خدماتی و یا اشتغال و زیست در یک رشته یا منطقه صنعتی بدون توجه و تاکید بر گرایشات سیاسی و ایدئولوژیک در یک سندیکا یا اتحادیه متحد شده (سازماندهی می شوند) و تلاش می کنند از طریق مذاکرات جمعی و چانه زنی و اعمال فشار به روش های مختلف به این حقوق و منافع دست یابند. سازمان یابی، تصمیم گیری و حرکت در سندیکا بر مبنای منافع و خرد جمعی و تکیه بر مناسبات دموکراتیک در میان اعضا است. طبیعی است که هرچه وضعیت جنبش و شرایط اجتماعی سیاسی جامعه به وضعیت و موقعیت انقلابی نزدیک تر باشد خصلتِ روش ها و تاکتیک های سندیکا نیز، براساس جو سیاسی جامعه و خرد جمعی حاکم بر سندیکا، از حالت دفاعی و مطالباتی فاصله گرفته و میل به اتخاذ شعارها و سیاست های ساختار شکن بیشتر می شود. اما همیشه میان کارکرد سندیکا به مثابه یک تشکل صنفی با کارکرد یک حزب سیاسی تفاوت هایی وجود دارد. وجود این تفاوت ها قاعدتا نمی تواند و نباید مانع همکاری سندیکاها و احزاب سیاسی باشد اما همواره این همکاری ها بر بستر استقلال سندیکاها از احزاب سیاسی برقرار می شود. با لحاظ کردن این دیدگاه نسبت به تشکل های صنفی(سندیکاها) و تشکل های سیاسی(احزاب) بررسی رسانه ها و از جمله کانال تلگرامی سندیکا می تواند برای بررسی و نقد اصولی و مشفقانه ی کارنامه سندیکای کارگران شرکت واحد یاری رسان باشد.
در غیبت یا کمبود رسانه‌ای مثل پیک سندیکا و نبود هیچ رسانه‌ی دیگر، کانال تلگرامی سندیکا تنها رسانه و امکان ارتباط جمعی کارگران (با یکدیگر، با سندیکا و سندیکا با کارگران) عضو و غیر عضوِ سندیکایی است که در یک مجموعه با حدود هفده هزار کارگر فعالیت می‌کند. پیام‌ها و پست های نشانده شده در اینگونه رسانه‌ها می‌تواند شامل مطالب کوتاه تحلیلی در سطح شرکت و جامعه، سرتیتر اخبار مهم و اخبار داخلی شرکت، بیانیه و پیام‌های سندیکا به اعضا ( پیام های اموزشی و ایمنی و بهداشت)، پیام های اعضا به سندیکا، حمایت های متقابل سندیکا و نهادهای مشابه از همدیگر، گزارش های سندیکایی شامل کارکرد و نشست‌های سندیکا در عرصه‌های مختلف، پیام‌های اعضا به‌یکدیگر به مناسبت هایی از قبیل تبریک و تهنیت به مناسبت های تقویمی یا شخصی، تسلیت و همدردی و پیام های نیازمندان به کمک و یاری و بالعکس باشد. در چنین عرصه گسترده ای که تمام یا بخشی از حوزه های فعالیت یک سندیکای پویای کارگری را می‌تواند پوشش دهد قاعدتا روزانه تعداد زیادی (ده ها) پست و پیام تلگرامی با موضوعات گفته شده می تواند در صفحه این رسانه دیده شود.
در عین حال این کانال به مثابه یک آینه، حد معینی از نفوذ و مقبولیت سندیکا در میان کارگران و همچنین فعالیت‌هاي سندیکا شامل چگونگی، سمت وسو و جهت گیری این فعالیت ها را نمایان می‌کند. در این نوشته صرفا به بیان یک سری آمارها و واقعیات و گاه مقایسه ی آن‌ها اکتفا می‌شود؛ به دلیل کمبود منابع و ملاحظات دیگر نتیجه گیری قطعی و صدور حکم ممکن و منطقی نیست.

در بررسی یک دوره 100 روزه، از 28 اسفند 97، مجموعا 142 پیام وگزارش تصویری و غیر تصویری با موضوعات زیر دیده می شود:

– چنانکه در بالا هم گفته شد کانال یک سندیکای کارگری در شرکت واحد تهران می‌تواند روزانه ده‌ها پست و پیام با مضمون های خبری و مفید و آموزنده داشته باشد در حالیکه میانگین پست های روزانه این کانال فقط 1.4 است! این رقم در یک کانال تقریبا مشابه و مربوط به یک مجتمع کارگری با یک سوم این جمعیت 3.2 پست است.

– از مضمون پست ها وجود ارتباط متقابل میان کانال و سندیکا با اعضا و کارگران یا بینندگان کانال برداشت نمی شود.

– واقعیت این است که در مبارزه طبقاتی روزهای سخت و خشن و بازداشت و محاکمه کم نیست و این مصایب باید به شکلی اطلاع رسانی بشود. اما واقعیت دیگر و متناقض با این، وجود روحیه ترس و زندان گریزی در کارگران و مردم عادی است؛ بخصوص اگر توجه داشته باشیم کارگران و مردم کوچه و خیابان برای رسیدن به زندگی بهتر وامکانات مناسبتر به سندیکا و تشکل‌های صنفی روی می آورند. آرمانخواه نیستند و از همان ابتدای کار حاضر نیستند بها و هزینه بدهند. این پارادوکسی است که در ترکیب و ترتیب قرار گرفتن انواع پیام ها کنار هم باید هشیارانه به آن پرداخته شود. در این کانال با توجه به تعداد کم سایرگزارش ها و پیامها به نظر میرسد این نکته رعایت نشده است.

– یکی از خصوصیات مهم فعالیت های سندیکایی تقویت وحدت و همبستگی کارگری و طبقاتی است. در حالیکه در بسیاری از شرکت ها و موسسات صنعتی و خدماتی در سرتاسر ایران و یا حداقل در بسیاری از شهرهای بزرگ بحران ها و اعتراض های صنفی حاد دیده میشود، انعکاس این بحران و اعتراض های سراسری کارگری در کانال سندیکا فقط 10 مورد و آن هم تنها در مورد هفت تپه و کاغذ سازی پارس شهرستان شوش و 2 گزارش هم به معلمان دیده می‌شود.

– بعد از بازداشت های گسترده روز جهانی کارگر تشکل‌ها و نهادها و حتا افراد زیادی تا زمان انجام این بررسی به شکل‌های مختلف این خشونت و سرکوب ها را محکوم و از بازداشت شدگان حمایت کرده‌اند. هیچیک از حمایت های داخلی در کانال سندیکا دیده نمی‌شود اما 9 گزارش از حمایت‎های نهادهای خارجی و بین المللی در کانال نشانده شده. این تبعیض نمی‌تواند نشان از بی توجهی به داخل و نگاه معطوف به خارج باشد؟

– و بالاخره یک بیننده یا محقق با مطالعه ی تمامی گزارشات موجود در این کانال نمی‌تواند دریافت و درکی از مهمترین مطالبات کارگران شرکت واحد داشته باشد.
دوستان طبقه کارگر در داخل و خارج از کشور تنها به اعتبار داشتن نفوذ و پشتوانه‌ی کارگری است که از این سندیکا حمایت می‌کنند. اگر این نفوذ و ارتباط با بدنه و پشتوانه ی کارگری برقرار نباشد اعتباری نیز برای حمایت از سندیکا باقی نخواهد ماند.

—————————————————————