در این مقاله ترجمه بخشی از کتاب «شورش. اعتصاب. شورش: عصر جدید قیام ها»، نوشته جاشوا کلاور را می خوانید …..
«از طرفی صفوف انبوه طردشدگان را داریم و از طرف دیگر ناتوانی در برآورده کردن این قبیل مطالبات را؛ اینها دو روی یک بحران اند. درست همان طور که ایالات متحده آمریکا دیگر نمی تواند در ترازی جهانی انباشت را فراهم کند و از این رو باید به عوض جلب رضایت با زور به سیستم جهانی نظم ببخشد، در داخل نیز دیگر نمی تواند از آن نوع امتیازاتی بدهد که جنبش حقوق مدنی موفق به کسب شان شد و دیگر نمی تواند صلح اجتماعی را بخرد.»  

---

 

تصویر جلد کتاب شورش. اعتصاب. شورش: عصر جدید قیام ها نوشته جاشوا کلاور

 

شورش. اعتصاب. شورش

شورش در سده های هفدهم و هجدهم شکل مرکزی اعتراض بود. در اوایل سده نوزدهم اعتصاب جای شورش را گرفت؛ اما در دهه ۷۰ میلادی بار دیگر شورش غلبه یافت؛ هرچند ماهیت آن در مقایسه با دوره های پیشین و در امتداد مختصات نژادی و طبقاتی، عمیقا تغییر یافته بود. اکنون نیز شورش بسیاری از شهرهای جهان را فرا گرفته و مبارزه مردم علیه دولت و سرمایه به خیابان ها کشیده شده است.

جاشوا کلاور، در کتاب «شورش. اعتصاب. شورش: عصر جدید قیام ها»، فهم جدیدی از برهه کنونی و تاریخ آن پیش می نهد. کلاور این اعتراضات را به تلاطم های یک اقتصاد انعطاف ناپذیر در شرایط فروپاشی اخلاقی مرتبط می کند، از مطالبات افزایش دستمزد در سال ها پیش گرفته تا کارزارهای اخیر مرتبط با عدالت اجتماعی که از خلال اشغال ها و راه بندان ها پی گرفته می شوند. رویدادهای تاریخی نظیر بحران اقتصادی جهانی ۱۹۷۳ و افول تشکل های کارگری، اگر از منظر دگرگونی های عظیم اجتماعی نگریسته شوند، بستر مناسب شناخت این فوران های نارضایتی خواهند بود. با رشد اعتراضات اجتماعی علیه یک نظم دوام ناپذیر، کار تاریخی ارزشمند کلاور می تواند راهنمای مبارزان آینده در تلاش های شان برای رسیدن به افقی انقلابی باشد.

کتاب به سه بخش و هر بخش به سه فصل تقسیم شده است. بخش های اصلی کتاب، «شورش»، «اعتصاب» و «شورش معاصر» (یا «شورش ثانی») نام دارند.
فصل های کتاب از این قرارند: مقدمه: یک نظریه شورش؛ ۱.شورش چیست؟؛ ۲. عصر طلایی شورش؛ ۳. از شورش به اعتصاب؛ ۴. اعتصاب در تقابل با شورش؛ ۵. اعتصاب عمومی؛ ۶. از اعتصاب به شورش؛ ۷.بحران طولانی؛ ۸. عصیان های مازاد؛ ۹. شورش، همین حالا: میدان، خیابان، کمون.

کلاور در این کتاب مطرح می‌کند که در جریان عصر طلایی شورش ها در قرن هجدهم، مبارزات مردمی در محدوده و در چارچوب گردش سرمایه (در اسکله ها، بازارها و…) رخ می دادند؛ زیرا ظرفیت های تولیدی سرمایه داری هنوز توده ها را تبدیل به کارگران مزدبگیر نکرده بود. با فرارسیدن قرن نوزدهم، فرایند صنعتی سازی انبوه توده ها را به درون فروشگاه ها و کارخانه ها برده بود؛ مکان هایی که معرف تولید بودند. در نتیجه، مبارزات بر سر بازتولید در سپهر تولید رخ دادند. به زعم کلاور، «در برهه ها یا فازهایی که تولید مادی برجسته اند، مبارزات در حوزه تولید و بر سر قیمیت نیروی کار رقم خواهد خورد؛ در برهه هایی که گردش سرمایه برجسته اند، مبارزات در بازار و بر سر قیمت کالا رخ خواهد داد». به این ترتیب، تاریخ سرمایه داری قرن هجدهم، تاریخ شورش های نان است و تاریخ سرمایه داری در قرن نوزدهم، داستان اعتصاب کارگران کارگاه ها و کارخانه و اعتصاب های سراسری.

با اتکا به آرا و آثار جووانی اریگی، رابرت برنر و دیگران، کلاور این شمای تاریخی کلی در باره شورش و اعتصاب را طرح می کند تا بتواند تحلیل خویش از شرایط کنونی را در یک زمینه تاریخی قرار دهد. به زعم کلاور، آمریکا، اروپا و سایر مناطق جهان، درست در میانه یک «بحران دراز مدت» قرار دارند. نقطه عطف تاریخی مورد نظر کلاور، سال ۱۹۷۳ است؛ از ۱۹۷۳ به بعد، صنعتی زدایی و مالیه سازی یک بحران تمام عیار به وجود آورده اند. سرمایه دیگر تمایلی به جذب توده ها در بازار کار ندارد. هم زمان با کاهش عضویت در اتحادیه ها و افول مبارزه سندیکایی مواجه بودیم و همه اینها شرایطی به وجود آورد تا نیروی کار دوباره تکان بخورد و البته نه برای اینکه سرمایه را براندازد، بلکه برای معامله با آن، تا به این ترتیب بتواند راهی برای موجودیت و بقای خود بگشاید. در حالی که صنعتی زدایی و مالیه سازی روز به روز مردم بیش تری را به فقر و به سوی اقتصاد غیررسمی سوق می دهد، دولت ها همچنان به جای تامین امنیت اجتماعی، مشغول افزایش تعداد زندان ها و نیروهای پلیس هستند. بزرگ ترین انتقاد به کتاب کلاور، بدون شک از سوی آنانی خواهد بود که هنوز نیروی کار را ستون اصلی سیاست رادیکال تلقی می کنند. علی رغم پرداختن به روند تاریخی تضعیف نیروی کار در قرن بیست و یکم، کلاور آن چنان که باید و شاید امکان بازگشت و ظهور دوباره توان و قدرت کارگری را جدی نمی گیرد. او همچنین خود را درگیر آرای آن دسته پژوهشگرانی نمی کند که بر راه حل و مسیر بدیل تاکید دارند؛ کسانی نظیر ریچارد ولف (دموکراسی در محیط کار: درمانی برای سرمایه داری) و اریک اولین رایت (تصور اوتوپیاهای واقعی). در ادامه ترجمه بخشی از کتاب «شورش. اعتصاب. شورش: عصر جدید قیام ها» را می خوانید.

…………
این تقریبا رسم مالوف شورش های معاصر است که اندک زمانی پس از شکوفا شدن شان و تجربه یک پیروزی واقعی یا ظاهری به دو نیروی محرک تقسیم می شوند. این دو گاه آشکارا با یکدیگر در تضادند و گاه با هم منطبق اند و به هم کمک می کنند. نیروی محرک اول در راستای نوعی پوپولیسم است، تلاش برای انبوه کردن صف مبارزان با بسیج همدلی عموم مردم و بهره جستن از پوشش رسانه ای وقایع و دیگر دستگاه های گفتمانی. این نیرو ناگزیر درراستای گونه ای سیاست حرمت گذاری و به طور کلی نافرمانی مدنی منفعل و عدم خشونت است. بر آن می شود که نیرویی سیاسی ایجاد کند، بر عقاید تاثیر بگذارد و امتیازاتی کسب کند. نهایتا هر بار پا به عرصه انتخابات می گذارد و ذیل کمیته ها یا فراکسیون های یک سیاست حزبی می گنجد و سر به راه می شود. اگر از این فراکسیون سیاسی در همان اوایل کار بخواهند تا توضیحی برای بی نظمی شورش ارائه دهد، آن گفته مارتین لوترکینگ را تکرار خواهد کرد که «شورش زبان آنهایی است که حرفشان شنیده نشده است». این استدلال جذابیتی بلاواسطه دارد؛ در هر قیامی نمی توان فغان به فلاکت کشیده شدگان را نشنید. با این حال باید گفت که این توضیح نشان دهنده علائم چیزی است که کمتر به آن اشاره شده؛ یعنی پیش فرض می گیرد که پشت غوغای اولیه شورش لابد معنایی نهفته است که هنوز رمزگشایی نشده، مضاف بر اینکه جنبه اصلی آن همین معناسازی است و از زیر بار دیگر جنبه های تاسف بار شورش با توسل به این ایده اومانیستی عام شانه خالی می کند که باید به رنجی که دیگری متحمل می شود، اذعان کرد و آن را به رسمیت شناخت و حتی افراط در بروز آن را به دیده اغماض نگریست. با چنین برداشتی، حتی شورشی که مطالبه ای ندارد، هم خود به یک مطالبه ترجمه می شود؛ مطالبه ای که اگر درک می شد، همین نظم موجود هم می توانست آن را برآورده کند. به این ترتیب مذاکره به حقیقتی فراتاریخی بدل می شود.

نیروی محرک دوم در شورش چیزی ورای پیام محض می بیند؛ بیش از آنکه متوجه حکومت باشد، رو به جنبه های عملی دارد و معطوف به امور مادی است، به هر دو معنای پست و والای این کلمه. این جنبه های عملی ممکن است شامل مواردی از این قبیل شوند: غارتگری، به کنترل در آوردن فضاهای شهری، تحلیل بردن قدرت پلیس، ناخوشایند کردن یک ناحیه برای افراد مزاحم و تخریب دارایی هایی که شورشیان فکر می کنند مایه طردشان از جهانی است که پیوسته پیش چشم خود می بینند؛ اما اجازه ورود به آن را ندارند.

پیشینه این تقسیم بندی عمری به درازای خود شورش دارد و تقسیم بندی شسته رفته ای هم نیست. کنش های گفتمانی خود واجد جنبه های عملی اند و از آن طرف هم یک پنجره شکسته یا فروشگاه به آتش کشیده شده ناگزیر نوعی پیام است. با این همه شکافی آشکار میان این دو نیرو وجود دارد و آنها که در شورش شرکت دارند، این شکاف را که تقریبا هر بار تکرار می شود، به نحوی اجتماعی تجربه می کنند. در قضیه فرگوسن نیز همین طور بود. شب های شورش هم راهپیمایی های مسالمت آمیز داشتیم که عمدتا از دستورالعمل های پلیس پیروی می کردند و هم اقداماتی که کمتر قانون مدار بودند و شامل خرابکاری و شلیک به سمت افسران پلیس می شد. این دو دسته در روزهای نخست با یکدیگر همکاری داشتند، یا شاید هم بتوان گفت که هنوز هیچ یک به طور کامل شکل نگرفته بودند، اما بعدها بیش از پیش با یکدیگر تعارض پیدا کردند؛ به ویژه پس از آنکه چند نفر از جامعه ملی روحانیون مسیحی به فرگوسن آمدند تا آنچه را که به زعم آنها درس های دکتر کینگ بود، اشاعه دهند.

اینجاست که یک تغییر تاریخی که اهمیت اساسی دارد، ناگهان پیش چشم آشکار می شود. از زمان جنبش حقوق مدنی (و پیش از آن، در «نسل اول» جنبش فمینیستی) بلافاصله پس از هر قیام سویه چارچوب های قانونی، ترغیب اخلاقی و سیاست حرمت گذاری عملا بر بحث ها غالب می شد. این تا حد زیادی به این خاطر بود که رویکرد مذکور می توانست منافعی واقعی، هر چند محدود، به همراه داشته باشد؛ اما دیگر خبری از این نتایج نیست. موفقیت راهبرد گفتمانی مبتنی بود بر میزانی از ثروت اجتماعی، بازار کارهای بسامان و تداوم سودآوری که می ارزید حتی به بهای قربانی دادن های نسبی از جانب سرمایه، برقرار بماند. امروزه هم می توان مطالباتی را تصور کرد که اگر برآورده شوند، واقعا اوضاع و احوال طردشدگان جامعه تغییر یابد؛ اما از طرفی صفوف انبوه طردشدگان را داریم و از طرف دیگر ناتوانی در برآورده کردن این قبیل مطالبات را؛ اینها دو روی یک بحران اند. درست همان طور که ایالات متحده آمریکا دیگر نمی تواند در ترازی جهانی انباشت را فراهم کند و از این رو باید به عوض جلب رضایت با زور به سیستم جهانی نظم ببخشد، در داخل نیز دیگر نمی تواند از آن نوع امتیازاتی بدهد که جنبش حقوق مدنی موفق به کسب شان شد و دیگر نمی تواند صلح اجتماعی را بخرد. دیگر همه اش چماق است و خبری از هویج نیست. موید این ارزیابی شورش های بالتیمور است که متعاقب قتل فردی گری در سال ۲۰۱۵ در گرفت، و چنان تداوم و شدتی داشت که پای گارد ملی را به میان آورد و ۹ روز وضعیت اضطراری اعلام شد.

در نتیجه، شکاف را دیگر به این آسانی ها نمی توان بند زد. به طول انجامیدن شورش ها و خشم و هیاهوی آنها بدون شک از فشارهای اجتماعی حکایت دارد که حول نژادپرستی پلیس و خشونت درون ماندگاری که به طور کلی بر مدیریت جمعیت های مازاد اعمال می شود، شکل گرفته است. این شواهد همچنین حاکی از زوال جذابیت میانه روی و راه آمدن و قانون مداری خوش بینانه است. البته فرایند نهادینه سازی مستمر قیام های فرگوسن و بالتیمور و مهار آنها تحت هدایت سازمان های مردم نهاد نشان می دهد این نگرش هنوز جذابیت دارد. در عین حال اینکه این خشونت و انقیاد تمام نشدنی ماهیتی ساختاری دارد و چه در عمل و چه در نظر از طریق مشارکت بازتوزیعی قابل حل و فصل نیست، استدلالی است که رد کردنش بیش از پیش دارد دشوار می شود.

 

---