اطلاعیه‌ی کانون نویسندگان ایران درباره‌ی تخریب کانون در پوشش «انتقاد» از هیئت دبیرانِ آن

به تازگی متنی با امضای ۳۱ نفر و به تاریخ ۲۰ فروردین ۱۴۰۰ با عنوان «به اعضا و هیات دبیران موقت کانون نویسندگان ایران» در فضای مجازی منتشر شده است. این متن یکسره بی‌اعتبار و برخلاف اساسنامه‌ی کانون نویسندگان ایران است. اساسنامه‌ی کانون متنی است شامل ۴۷ ماده که در مجمع عمومیِ سال ۱۳۷۸ به تصویب رسیده است. این مواد ضمن تعریف رابطه‌ی اعضای کانون با یکدیگر آنان را موظف به رعایت ضوابط تشکیلاتی بر اساس دو مفهوم اختیار از یک سو و مسئولیت از سوی دیگر می‌کند. این مفاهیم با یکدیگر رابطه‌ی متقابل دارند، به این معنا که عضو کانون از یک سو نمی‌تواند در قبال اعمالش مسئول باشد بی ‌آن که اختیار داشته باشد و، از سوی دیگر، نمی‌تواند مختار باشد بی ‌آن‌ که مسئولیت بپذیرد. آنچه متن مورد بحث در اینجا را مغایر اساسنامه و بدین‌سان بی‌اعتبار می‌کند تخطی از اصل اخیر است، و همین تخطی است که تنظیم‌کنندگان متن را به تلاش برای تخریب کانون در پوشش عوام‌فریبانه‌ی «انتقاد» کشانده است. برای اثبات تخطیِ متن فوق از اساسنامه‌ی کانون می‌توان از جمله به دلایل زیر اشاره کرد:

۱- شماری از امضاکنندگان متن اساساً عضو کانون نویسندگان ایران نیستند و از همین‌ رو حق امضای هیچ متنی را به عنوان «عضو کانون نویسندگان ایران» ندارند: برخی از این افراد عضویت‌شان یا تعلیق شده و یا در دست بررسی است، برخی دیگر مدت‌هاست حق عضویت نپرداخته‌اند و سال‌هاست که نه تنها در هیچ یک از فعالیت‌های کانون شرکت نکرده‌اند بلکه حتی هیچ نشانی از آنان در مجامع عمومی و جلسات مشورتیِ ماهانه‌ی کانون دیده نشده است – حال آن که طبق ماده‌ی ۱۳ اساسنامه‌ی کانون عضویت کسی که بیش از ۹ ماه حق عضویت نپرداخته باشد به حالت تعلیق در می‌آید و بدین سان تا زمان برگزاری مجمع عمومی عضو به شمار نمی‌آید – و شماری نیز، که پیشتر عضو کانون بوده‌اند، اکنون در خارج کشور یعنی بیرون از حوزه‌ی جغرافیایی فعالیت کانون نویسندگان ایران اقامت دارند و همین امر امکان حضور آنان در ارکان کانون، از جمله مجمع عمومی و هیئت دبیران، و یا جلسات مشورتیِ ماهانه را منتفی می‌کند و از همین رو نمی‌توانند عضو کانون باشند.

۲- دلایل تنظیم‌کنندگان متن در مورد برگزاری مجمع عمومی کانون و انتخابات تکمیلیِ اخیر – که از آن با عنوان غیراساسنامه‌ایِ انتخابات «میان دوره‌ای» یاد شده است – هیچ گونه وجاهت اساسنامه‌ای ندارد. پیش‌تر، هیئت دبیران و برخی دیگر از اعضای کانون به این عدم وجاهت پرداخته‌اند. با این همه، در اینجا نیز بار دیگر جهت اطلاع عموم مردم این نکته توضیح داده می‌شود.

دوره ی تصدی هیئت دبیران کانون (منتخب مجمع عمومی مورخ بهمن ۱۳۹۷) طبق اساسنامه می‌باید در بهمن ۱۳۹۸ پایان می‌یافت و، از همین رو، قرار بود در اسفند ماهِ این سال مجمع عمومی برگزار شود و تمام اقدام‌ها برای برگزاری این مجمع حتی در جزییات تدارک دیده شده بود. اما با همه‌گیریِ ویروس کرونا و با استناد به ماده‌ی ۴۱ اساسنامه‌ی کانون این امر به تعویق افتاد و به این ترتیب دوره‌ی تصدی هیئت دبیران تمدید شد. آن چه این ماده تحت عنوان «اداره‌ی کانون در دوره‌های بحران احتمالی» مقرر می‌دارد چنین است: «در صورتی که به دلیل بروز بحران‌های سیاسی و اجتماعی پس از انقضای مدت ماموریت هیئت دبیران امکان تشکیل جلسه‌ی مجمع عمومی عادی کانون در موعد مقرر برای انتخاب اعضای جدید هیئت دبیران حتی با نصاب مقرر در بند الف ماده‌ی ۱۸ این اساسنامه نیز فراهم نباشد مدت ماموریت هیئت دبیران تا عادی شدن شرایط و امکان برگزاری مجامع عمومی کانون خود به خود تمدید خواهد شد.» چنان که پیداست این ماده از اساسنامه دوره‌ی تمدید تصدی هیئت دبیران را با صراحت و شفافیت کامل تا زمان «عادی شدن شرایط و امکان برگزاری مجمع عمومی» اعلام کرده است. به این ترتیب، از آنجا که نه فقط در اسفند ۱۳۹۸ بلکه در اسفند ۱۳۹۹ نیز امکان برگزاری مجمع عمومی کانون حتی با در نظرگرفتن بند الف ماده‌ی ۱۸ وجود نداشت، و به ویژه با توجه به این که اولویت نخست کانون همیشه برگزاری مجمع عمومی به صورت حضوری و حقیقی بوده و نه مجازی، دوره‌ی فعالیت هیئت دبیران می‌بایست تا «عادی شدن شرایط» تمدید می‌شد و چنین نیز شد (بند الف ماده‌ی ۱۸ از این قرار است: «جلسات مجمع عمومیِ عادی، سالانه یا به طور فوق‌العاده، با حضور بیش از نصف اعضای کانون رسمیت می‌یابد. در صورتی که پس از دعوت اول حد نصاب مزبور حاصل نشود، مجمع برای بار دوم و برای تاریخی که نباید زودتر از ده روز و دیرتر از یک ماه پس از تاریخ مقرر برای جلسه اول باشد با حضور بیش از یک سوم اعضا تشکیل خواهد شد و در صورتی که حد نصاب مزبور نیز حاصل نشود، مجمع برای بار سوم و طبق شرایط زمانیِ پیش گفته دعوت خواهد شد و با حضور بیش از ده نفر رسمیت خواهد یافت. تصمیمات مجامع عمومی عادی، سالانه یا به طور فوق‌العاده، با اکثریت مطلق اعضای حاضر در جلسه معتبر است»). اما در این میان اتقاقی پیش آمد و آن این بود که شمار اعضای هیئت دبیران از ۱۰ نفر به ۵ نفر رسید (دو تن زندانی شدند، دو نفر استعفا دادند و عضو عزیزی نیز درگذشت). ناگفته پیداست که فعالیت هیئت دبیران و رسمیت جلسات آن – از جمله در شرایط تمدید فعالیت این هیئت طبق ماده‌ی ۴۱ – مستلزم برقراری حد نصاب است که طبق آن شمار دبیران در هر جلسه نباید کمتر از ۵ تن باشد. چنین بود که برای جلوگیری از شکستن حد نصابِ جلسات هیئت دبیران و تعطیل کانون راهی جز اجرای بخش پایانیِ ماده ۲۳ اساسنامه باقی نماند. در این بخش از ماده‌ی ۲۳، چنین آمده است: «در صورتی که پیش از پایان مدت تصدی هیئت دبیران، شمار دبیران اصلی و جانشین به پنج نفر کاهش یابد، هیئت دبیران موظف است جلسه‌ی مجمع عمومی عادیِ به طور فوق‌العاده‌ی کانون را برای تکمیل تعداد اعضای اصلی و انتخاب دبیران جانشین تازه دعوت کند.» روشن است که با توجه به ماده‌ی ۴۱، عبارت «پیش از پایان مدت تصدی هیئت دبیران» هیچ معنایی جز «عادی شدن شرایطِ» ناشی از بحران کرونا و امکان برگزاری مجمع عمومی ندارد. اما، چنان که می‌بینیم، هیئت دبیران برای اجرای ماده‌ی ۲۳ نیز می‌بایست مجمع عمومی برگزار کند. یعنی هیئت دبیران موظف بود برای جلوگیری از شکسته شدن حد نصابِ جلسات خود مجمع عمومیِ عادی به طور فوق‌العاده را فرا بخواند. اما امکان برگزاری مجمع عمومی به همان دلیلی که در بالا آمده وجود نداشت و همچنان ندارد. بدین‌سان، هیئت دبیران بر سر یک دو راهی سرنوشت‌ساز قرارگرفت: ۱- تن دادن به شکسته شدن حد نصابِ جلسات خود و تعطیل کانون، و ۲- منحصر کردن دستور جلسه‌ی مجمع عمومی به صرفِ اجرای انتخابات آن هم به صورت غیرحضوری و مکاتبه‌ای. بدیهی است که هیئت دبیران می‌بایست بی هیچ تردیدی راه دوم را برگزیند، چنان که برگزید. شایان ذکر است که انتخابات مکاتبه‌ای در کانون بی‌سابقه نیست و پیش‌تر نیز در سال ۱۳۸۷ برگزار شده است، چنان که انتخابات برای تکمیل اعضای هیئت دبیران نیز قبلاً در سال ۱۳۹۵ صورت پذیرفته است.

بنابراین، هیچ یک از ایرادهایی که امضاکنندگان متن مورد بحث به هیئت دبیران گرفته‌اند وارد نیست. هیئت دبیران طبق اساسنامه نمی‌توانسته است مجمع عمومیِ حضوری برگزار کند و به همین دلیل این کار را نکرده است و تا زمان عادی شدن شرایط ناشی از کرونا نخواهد کرد. چنان که در بالا گفته شد، بر بستر اجرای ماده‌ی ۴۱، معنای عبارت «پیش از پایان مدت تصدی هیئت دبیران» در ماده‌ی ۲۳ فقط عادی شدن شرایط و امکان برگزاری مجمع عمومیِ حضوری طبق موازین و مقررات اساسنامه می‌تواند باشد.

۳- با توجه به نکات بالا، «موقت» نامیدن هیئت دبیران کانون نویسندگان ایران و به ویژه سیل اتهام‌های یکسره ناروا و بی‌اساسی که تنظیم‌کنندگانِ متن مورد اشاره متوجه این هیئت کرده‌اند، از قبیل «تخلف‌ها و تصمیم‌گیری‌های آسیب‌رسان»، «اعمال سانسور و تبعیض در استفاده از تریبون رسمی کانون»، «هتک حیثیت، پرونده‌سازی و برچسب‌زنی به اعضای کانون»، «اتهام‌زنی‌های امنیتی، هتاکی و استفاده از ادبیات نامناسب»، «هژمونی‌طلبی و پدرخوانده‌پروری و مریدبازی»، «شیوه‌های مستبدانه، منش‌های فردگرایانه و فرصت‌طلبانه» و … که برای هیچ یک از آنها هیچ مصداق و دلیلی آورده نشده، فقط و فقط برای پوشاندن ناتوانی و درماندگی محض تنظیم‌کنندگان متن از اثبات ادعای تخلف هیئت دبیران از منشور و اساسنامه‌ی کانون است. بدیهی است که کانون چنین متن دروغین، بی‌اساس، و تشکیلات‌ستیزانه را در رسانه‌های خود منتشر نمی‌کند و نخواهد کرد. رسانه‌ی کانون تریبون نویسندگان مستقل و آزادی‌خواه است و نه ظرف تخریب منشور و اساسنامه‌ی کانون در پوشش دروغین دفاع از آن‌ها. وانگهی، چنان که در تمام رسانه‌های کانون آمده و کانون همیشه بر آن تأکیده کرده است، مسئولیت مطالبی که با امضای شخصی در این رسانه‌ها منتشر می‌شود صرفاً متوجه عضو امضاکننده‌ی مطلب است و نه کل کانون نویسندگان ایران. و نکته‌ی آخر این که اگر مخاطب این متن هیئت دبیران کانون است به راستی ارسال همزمان آن برای «اعضا» چه معنایی دارد؟ به فرض این که هدف امضاکنندگان از ارسال متن برای هیئت دبیران رساندن انتقاد خود به گوش هیئت دبیران باشد. در این صورت قاعدتاً این متن نخست می‌بایست برای هیئت دبیران ارسال می‌شد و درصورتی که این هیئت به آن پاسخ نمی‌داد آن گاه برای اعضا فرستاده می‌شد. همین ارسال همزمان یک متنِ سراسر اتهام و آکنده از توهین برای اعضا و هیئت دبیران نشان می‌دهد که هدف امضاکنندگان این متن نه انتقاد از هیئت دبیران بلکه شوراندن اعضا بر ضد این هیئت و بدین‌سان تخریب کانون است، هدفی که البته شرکت اکثریت مطلق اعضا در انتخابات تکمیلی نشان داد خیال باطلی بیش نبوده و نیست.

فرجام سخن آن که کانون نویسندگان ایران به سهم خود خواهد کوشید که فضای هوچی‌گری و جار و جنجال و اتهام‌زنی به قصد تخریب کانون را به فضای مبارزه‌ی نظری بر اساس منشور و اساسنامه‌ی کانون تبدیل کند و بدین سان نقاب دروغین «انتقاد» را از چهره‌ی تخریبگران بردارد و ماهیت واقعی آنان را به جامعه نشان دهد. بدیهی است که کانون در این کوشش برحق خود حساب منتقدان را از مخربان جدا خواهد کرد و فضا را برای اعضای منتقد باز خواهد گذاشت تا آزادانه کانون را به نقد بکشند. ملاک تشخیص نقد از تخریب نیز همانا منشور و اساسنامه‌ی کانون است.

کانون نویسندگان ایران

۳۰ فروردین ۱۴۰۰