در جریان مبارزات انتخاباتی اخیر ایالت بریتیش کلمبیا، «جان روستاد» رهبر حزب محافظه‌کار قول داد که نِی‌ها، کارد و چنگال و کیسه‌های پلاستیکی را از دور خارج کند. این یک بحث سیاسی بسیار رایج است.

تصور کنید می‌دانید که دنیا با آلودگی پلاستیکی خفه شده است و همچنان نیز در حال فرورفتن است، زیرا به ذهنتان خطور نمی‌کند که چگونه می‌شود مایعات را با نِی و لیوان‌های کاغذی چندبارمصرف و یا اصلاً بدون نِی نوشید!

پلاستیک زمین، آب و هوا را آلوده می‌کند، پرندگان و آبزیان را می‌کشد و مشکلاتی را برای سلامت انسان به وجود می‌آورد. ما هر سال حدود ۵۲ میلیون تن آلودگی پلاستیکی ایجاد می‌کنیم (بدون احتساب موارد بازیافتی یا ارسالی به محل‌های دفن زباله و زباله سوز). کل تولید سالانه حدود ۴۶۰ میلیون تن است. اگر به نرخ فعلی ادامه دهیم، این میزان تا سال ۲۰۵۰ سه برابر می‌شود و از تمام ماهی‌های موجود در دریا بیشتر خواهد شد.

از آنجایی که پلاستیک یک محصول جانبی سوخت فسیلی است، محققان همچنین تخمین می‌زنند که تا سال ۲۰۵۰، صنعت پلاستیک ۲۰ درصد از کل تولید نفت و ۱۵ درصد از بودجه‌ی سالانه‌ی کربن جهان را مصرف خواهد کرد.

پلاستیک آنقدر در همه‌جا هست که میکروپلاستیک‌ها اکنون در شیر مادر و بافت‌های انسان از جمله مغز، قلب و بیضه‌ها وجود دارند. ذرات پلاستیک در دورافتاده‌ترین نقاط سیاره و از اعماق اقیانوس‌ها تا قله‌ی کوه‌ها پیدا شده‌اند. تکه‌های عظیم زباله‌ی پلاستیکی در گرداب‌های اقیانوسی می‌چرخند. ما زندگی خودمان و موجودات کره زمین را پلاستیکی می‌کنیم.

حدود ۴۰ درصد از کل پلاستیک تولید شده یکبار مصرف و دورانداختنی است. اگر فکر نمی‌کنید نِی‌ها، کارد و چنگال و کیسه‌های پلاستیکی مشکلی ندارند یا یک مشکل کوچک اما به راحتی قابل حل هستند، به یاد داشته باشید که این اقلام به ندرت بازیافت می‌شوند و نهایتاً در محیط زیست؛ آبراه‌ها، اقیانوس‌ها، زمین و هوا رها می‌شوند. پلاستیک هرگز تجزیه نمی‌شود بلکه فقط به ذرات کوچک‌تر تقسیم می‌شود. سپس می‌تواند به همه‌چیز از زیست دریایی گرفته تا بدن افراد وارد شود. بازیافت فقط بخش کوچکی از راه حل است. کاهش شدید تولید و استفاده از پلاستیک همچنین بسیار مهم است.

به همین دلیل است که پس از دو سال گفت‌وگو، جامعه بین‌المللی ماه گذشته در بوسان، کره جنوبی، برای مذاکراتی که قرار بود پنجمین و آخرین مذاکرات درباره «سند الزام‌آور حقوقی بین‌المللی در مورد آلودگی پلاستیک، از جمله در محیط‌زیست دریایی» باشد، تشکیل جلسه داد.

به لطف ۲۲۰ لابی‌گر سوخت‌های فسیلی و صنایع شیمیایی (بیشتر از هیئت‌های ملی و علمی) و دولت‌های کشورهای تولیدکننده‌ی نفت از جمله عربستان سعودی، ایران و روسیه که در آن شرکت کردند، مذاکرات شکست خورد. ارجاع به حقوق بومیان و حقوق بشر از متن پیش‌نویس نهایی حذف شد و لابی‌گران صنعت سوخت فسیلی مانع از تلاش برای تحدید تولید شدند.

مذاکرات بعدی برای سال ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده است، اما صنعت و حامیان دولتی آن از مواضع خود کوتاه نمی‌آیند. تولید پلاستیک یکی دیگر از مولدهای سودآور صنعت سوخت فسیلی است همچنان‌که جهان در حال فاصله گرفتن از نفت، گاز و زغال سنگ آلاینده و تغییردهنده‌ی آب و هوا است.

شرکت‌های نفتی مدت‌هاست که درباره‌ی آثار احتراق سوخت‌هایشان دروغ گفته‌اند. آنها همچنین در مورد پلاستیکی که تولید می‌کنند دروغ می‌گویند. مذاکرات معاهده نیز از این قاعده مستثنی نبود. این محصول جانبی سوخت فسیلی باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی در طول چرخه‌ی عمر طولانی خود می‌شود.

دولت کالیفرنیا حتی علیه غول نفتی «اکسون موبیل» به دلیل «کارزار فریبکاری چند دهه‌ای»اش که بحران جهانی آلودگی پلاستیک را بدتر می‌کند، شکایت کرده است. «راب بونتا»، دادستان کل کالیفرنیا گفت: «اکسون موبیل دهه‌ها مردم را فریب داده است تا ما را متقاعد کند که بازیافت پلاستیک می‌تواند بحران آلودگی و زباله‌های پلاستیکی را حل کند، درحالی‌که آنها به وضوح می‌دانستند که این کار امکان پذیر نیست». اکسون موبیل دروغ گفت تا سودهای رکوردشکن خود را به ضرر سیاره ما افزایش دهد و احتمالاً سلامت ما را به خطر بیندازد.

پلاستیک ماده‌ی مناسبی است زیرا سبک، بادوام، ارزان است، به راحتی شکل و رنگ می‌گیرد و می‌توان از آن برای نگهداری بسیاری از مواد، از آب گرفته تا مواد شیمیایی استفاده کرد. اما ما بدون آن بیشتر تاریخ بشر را سر کرده‌ایم. متداول‌ترین محصولات پلاستیکی حدود ۷۵ سال است که وجود داشته‌اند و خواربارفروشی‌های آمریکای شمالی تا اواخر دهه ۱۹۷۰ شروع به ارائه کیسه‌های پلاستیکی نکردند و ما حالا جایگزین‌های بهتری داریم.

یک مطالعه نشان می‌دهد که اصول اقتصاد چرخشی^۱ می‌تواند با حذف تمام اقلام پلاستیکیِ مشکل‌ساز و غیرضروری، نوآوری برای اطمینان از اینکه پلاستیک قابل استفاده‌ی مجدد، بازیافت یا تجزیه‌پذیراست و گرداندن تمام اقلام پلاستیکی برای حفظ آن‌ها در اقتصاد و بیرون از محیط زیست به حل‌و‌فصل موضوع کمک کند.

رهاکردن صنعت سوخت‌های فسیلی برای کنترل تمام جنبه‌های اقتصاد و زندگی ما به خاطر سود وقیح‌شان، خودکشی است. آلودگی پلاستیک غیرضروری است و اکنون باید متوقف شود. همه‌ی ما می‌توانیم استفاده از پلاستیک را در زندگی خود کاهش دهیم، اما تغییر واقعی باید از بالا صورت پذیرد.